Przez dziesięciolecia jedynym źródłem danych o rozpowszechnieniu zaburzeń psychicznych w Polsce były statystyki medyczne gromadzone i upowszechniane przez Instytut Psychiatrii i Neurologii. Opisywały one zmiany w liczbie pacjentów wg rozpoznań i ich cech społeczno-demograficznych. Badania statystyczne - prowadzone wg wysokich standardów metodologicznych - nie dawały jednak pełnego obrazu kondycji psychicznej Polaków.

W badaniu EZOP wykorzystano najnowszą wersję kwestionariusza CIDI - Złożonego Międzynarodowego Kwestionariusza Diagnostycznego, do którego tłumaczenia i adaptacji kulturowej zastosowano najnowocześniejsze podejścia metodologiczne. Kwestionariusz, pozwalający na zdiagnozowanie 18 zaburzeń psychicznych, w tym zaburzeń spowodowanych używaniem substancji psychoaktywnych wg DSM-IV i ICD 10, a także uchwycenie ich uwarunkowań liczył blisko 600 stron. Jego realizacja w wersji elektronicznej trwała od pół godziny do kilku godzin.  Zgromadzono ponad 10 tysięcy wywiadów uzyskanych na reprezentatywnej próbie mieszkańców Polski w wieku 18-64 lata.

Badanie wykazało, że w zbadanej próbie u 23,4% osób wystąpiło w ciągu życia przynajmniej jedno zaburzenie psychiczne. Z ekstrapolacji tego wyniku na populację polską w wieku produkcyjnym wynika, że ponad sześć milionów Polaków doświadczyło jakiegoś zaburzenia psychicznego. W grupie tej co czwarta osoba więcej niż jednego, a co dwudziesta piąta - trzech i więcej.

Najczęściej diagnozowane zaburzenia wiązały się z używaniem substancji psychoaktywnych (12,8%) w tym nadużywanie i uzależnienie od alkoholu (11,9%) i nadużywanie i uzależnienie od narkotyków (1,4%). Ekstrapolacja tych danych na populację ogólną pozwala przyjąć, że ponad 3 miliony osób w wieku produkcyjnym doświadczyło objawów nadużywania substancji, a wśród nich około 700 tysięcy uzależnienia.

Liczba Polaków mających doświadczenia z nielegalnymi narkotykami kiedykolwiek w życiu wynosi ponad milion osób. Oszacowania liczby aktualnych konsumentów są niższe, ale i tak znacznie przekraczają 300 tysięcy. Kryteria nadużywania spełnia blisko 100 tysięcy osób, z czego połowę stanowią uzależnieni.

Jacek Moskalewicz, Andrzej Kiejna, Bogdan Wojtyniak (red) „Kondycja Psychiczna Mieszkańców Polski. Raport z badań Epidemiologia zaburzeń psychiatrycznych i dostęp do psychiatrycznej opieki zdrowotnej – EZOP Polska”.

[1] Badania zrealizowane zostały przez Instytut Psychiatrii i Neurologii, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny z Warszawy oraz Akademię Medyczną z Wrocławia. Ich realizacja była możliwa dzięki wsparciu finansowemu ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz Norweskiego Mechanizmu Finansowego a także polskiego Ministerstwa Zdrowia.

Autor: dr Grażyna Świątkiewicz