Badania w związku z projektem DRUID przeprowadzono w 13 krajach europejskich, w tym w Polsce, w latach 2006-2011 r.

Podczas kontroli drogowych, przeprowadzonych na europejskich drogach, analizie poddano próbki krwi i śliny 50 000 kierowców. Obecność alkoholu stwierdzono u 3,48% testowanych kierowców, nielegalnych narkotyków – u 1,90% kierowców, leków – u 1,36%, kombinacji narkotyków i leków – u 0,39% oraz zarówno alkoholu, jak i narkotyków lub leków – u 0,37% badanych.

W południowej i zachodniej Europie przypadki prowadzenia pojazdów pod wpływem alkoholu, kokainy, konopi czy też kilku substancji były częstsze niż w pozostałych regionach Europy. Leki opioidowe oraz leki nienależące do grupy benzodiazepin, ale działające podobnie i stosowane np. jako leki ułatwiające zasypianie, takie jak zopiclone i zolpidem, były natomiast częściej wykrywane w północnej Europie.

Dzięki projektowi DRUID prowadzono także badania kierowców hospitalizowanych z powodu odniesionych w wypadku obrażeń ciała oraz kierowców, którzy w wypadkach stracili życie. Zarówno w przypadku hospitalizacji, jak i zgonów, substancją najczęściej przyjmowaną był sam alkohol, następnie alkohol w połączeniu z inną substancją. Używanie tylko nielegalnych narkotyków nie było często rejestrowane. Po alkoholu najczęściej wykrywaną substancją wśród rannych kierowców był tetrahydrokannabinol (THC), a następnie benzodiazepiny. Wśród kierowców, którzy ponieśli śmierć, były to substancje z grupy benzodiazepin.

Wyniki kontroli drogowych oraz badań szpitalnych zostały objęte wspólnym badaniem kliniczno-kontrolnym w celu obliczenia względnego ryzyka doznania poważnego uszczerbku na zdrowiu lub utraty życia w wypadku. Badanym substancjom przypisano jeden z czterech stopni podwyższonego ryzyka: niewielki, średni, znaczny lub wysoki. Wyniki pokazały, że alkohol jest jedną z najniebezpieczniejszych substancji psychoaktywnych przyjmowanych przez kierowców. Największe ryzyko narażenia się na poważne obrażenia lub utratę życia w wypadku drogowym wiąże się z wysokim stężeniem alkoholu we krwi lub łączeniem alkoholu, narkotyków i leków.

Badania eksperymentalne sugerują, że nielegalne stymulanty, takie jak amfetamina, MDMA (ecstasy) i kokaina, nie wpływają negatywnie na zdolność do prowadzenia pojazdów. Jednak badania wśród kierowców, którzy odnieśli obrażenia bądź zginęli w wypadkach, wykazały znacząco wyższe średnie poziomy stymulantów w pobranych próbkach. Przypuszcza się, że istnieje związek pomiędzy poziomem stymulantów w organizmie a zdolnością do krytycznej oceny sytuacji oraz skłonnością do podejmowania ryzyka.

W przeprowadzonych badaniach stwierdzono także, że jedna nieprzespana noc obniża zdolność do prowadzenia pojazdów tak samo jak stężenie alkoholu we krwi na poziomie 0,8 g/l (BAC), tj. powyżej określonego w przepisach limitu 0,5 g/l. Ponadto MDMA w połączeniu z alkoholem (lub deprywacją snu) drastycznie obniża zdolność do prowadzenia pojazdów. Stymulanty nie kompensują także efektów działania alkoholu czy deprywacji snu, w co wierzy wielu kierowców.

Wyniki badania potwierdziły także, że odebranie prawa jazdy jest skutecznym środkiem odstraszającym, skuteczniejszym niż kara więzienia czy grzywna, jednak dopiero wtedy, gdy jest stosowane bezpośrednio po stwierdzonym wydarzeniu i na okres od 3 do 12 miesięcy (dłuższe okresy skutkują prowadzeniem pojazdów bez dokumentu). Odbieranie prawa jazdy z jednoczesną terapią/leczeniem jest jeszcze skuteczniejsze niż samo cofnięcie uprawnień. Decyzja o odebraniu prawa jazdy pacjentom odbywającym długoterminowe leczenie, w tym leczenie substytucyjne, powinna być oparta na indywidualnej ocenie ogólnej zdolności pacjenta do prowadzenia pojazdów, a nie tylko na podstawie oceny dotyczącej używania substancji.

Niektóre programy dla kierowców, którzy nie wykazywali jeszcze cech uzależnienia od substancji, odznaczały się wysoką skutecznością i średnio o 45% ograniczały poziom ponownego prowadzenia pojazdu pod wpływem substancji psychoaktywnych.

Pełny raport z badania dostępny jest na stronie EMCDDA pod adresem:

http://www.emcdda.europa.eu/attachements.cfm/att_192792_EN_News_release_drugsdrivingDRUID_Final.pdf

autor: Bogusława Bukowska, boguslawa.bukowska@kbpn.gov.pl