Badania zostały przeprowadzone na wniosek Globalnego Funduszu do Walki z AIDS, Gruźlicą i Malarią i Euroazjatyckiej Sieci ds. Redukcji Szkód (EHRN). Za takimi działaniami przemawiały niepokojące statystyki. Według Grupy Referencyjnej ONZ ds. HIV i Iniekcyjnego Używania Narkotyków w Europie Wschodniej i Azji Środkowej, populacja iniekcyjnych użytkowników narkotyków szacowana jest na 3,7 miliona, przy czym w Europie Wschodniej mamy do czynienia z największym regionalnym rozpowszechnieniem iniekcyjnego używania narkotyków na świecie. Ok. 25% tych użytkowników iniekcyjnych jest zakażonych HIV. W związku z powyższym, Globalny Fundusz i EHRN postanowiły dokonać szybkiej oceny sytuacji w zakresie nabywanych i dystrybuowanych różnych typów igieł i strzykawek, w ramach programów wymiany, a także poprzez apteki w Europie Wschodniej i Azji Środkowej. Głównym celem przedmiotowego projektu było zbadanie możliwości wprowadzenia do obrotu strzykawek LDS i dostarczenie rzetelnych danych na potrzeby przyszłych strategii i działań promocyjnych.
Przewaga strzykawek LDS nad HDS wynika z różnicy w ich budowie. We wszystkich typach dostępnych strzykawek po całkowitym dociśnięciu tłoka, pozostaje resztka płynu. Jest to tzw. „przestrzeń martwa”. Strzykawki z wysoką przestrzenią martwą (high dead-space syringes, HDS), zwłaszcza te z usuwalną igłą, zawierają płyn w końcówce strzykawki, u nasady igły i w samej igle. Strzykawki z niską przestrzenią martwą (low dead-space syringes, LDS) najczęściej posiadają igłę zamocowaną na stałe. Igły te przechodzą przez wypustkę cylindra do jego nasady. Kiedy tłok jest w pełni dociśnięty, strzykawki typu LDS zawierają płyn jedynie w samej igle. W eksperymentach laboratoryjnych badano ilość płynu, która pozostaje w strzykawkach i igłach, kiedy tłok strzykawki jest maksymalnie dociśnięty. Rezultaty pokazały, że strzykawki LDS zawierały średnio 2 mikrolitry (μL) płynu natomiast strzykawki HDS około 84 μL przy maksymalnie wciśniętym tłoku.
W kolejnych badaniach laboratoryjnych symulujących iniekcję (obejmujących częste praktyki iniekcyjnych użytkowników narkotyków takie jak aspiracja i płukanie), strzykawki HDS zawierały średnio 1,01 μL krwi podczas gdy strzykawki LDS zawierały średnio poniżej 0,001 μL krwi. Oznacza to, że strzykawki HDS mogą zawierać ponad 1000 razy więcej wirusów HIV niż strzykawki LDS po wypłukaniu. To pokazuje, że iniekcyjni użytkownicy stosujący tę samą strzykawkę HDS razem z osobami seropozytywnymi są narażeni na zdecydowanie większe ryzyko zakażenia aniżeli w przypadku stosowania strzykawek LDS. Badania laboratoryjne wykazały, że strzykawki LDS mogą również zmniejszać ryzyko zakażenia wirusowym zapaleniem wątroby typu C (HCV) na skutek znacznie zredukowanej przeżywalności wirusa HCV w strzykawkach LDS w porównaniu do strzykawek HDS.
Wnioski z raportu przemawiają za potrzebą wymiany strzykawek HDS na LDS. Aby taka wymiana była jednak skuteczna, musi być poparta odpowiednimi badaniami, przy pełnym udziale lokalnych użytkowników narkotyków, z uwzględnieniem ich potrzeb, preferencji oraz specyfiki lokalnych rynków narkotyków oraz pod warunkiem dostawy nowych produktów przy zapewnieniu tych samych kosztów, co w przypadku istniejących strzykawek.
Cały raport można znaleźć pod adresem http://www.harm-reduction.org/images/stories/library/syringe_and_needles_study_ehrn_2012_en.pdf
Tłumaczenie: Paweł Nowocień
