W  podejściu tym dąży się do wprowadzenia zmian w wymiarze funkcjonowania psychologicznego i społecznego. W wymiarze psychologicznym celem oddziaływań jest przyjęcie przez pacjenta nowej tożsamości poprzez zmianę negatywnych wzorów zachowań, myślenia i odczuwania. W wymiarze społecznym nacisk kładziony jest na rozwijanie odpowiedzialności i zmianę stylu życia. Pomyślna integracja zmian w obu wymiarach stanowi warunek powrotu do zdrowia.

Struktura i system społeczności terapeutycznej

Struktura i system społeczności terapeutycznej sprzyja zmianie stylu życia pacjenta. W społeczności terapeutycznej podkreśla się wagę tego, kim się jest "tu i teraz" w przeciwieństwie do tego, kim było się w przeszłości.

Większość społeczności terapeutycznych ma strukturę hierarchiczną, a pozycja mieszkańca w hierarchii społeczności zależy przede wszystkim od czasu pobytu i postępów w pełnieniu ról. O zmianie statutu (awansie) decydują wszyscy członkowie społeczności.

Idee społeczności terapeutycznej

Społeczność terapeutyczna stosuje się do pewnych ogólnych, podstawowych wartości stanowiących istotę osobistego rozwoju, zdrowego życia, społecznego uczenia się i w konsekwencji zdrowienia. Wartości te obejmują uczciwość, prawdomówność, osobistą odpowiedzialność, niezależność finansową, odpowiedzialność za rodzinę, zaangażowanie w życie społeczne. Podstawowym i pierwotnym źródłem informacji oraz wsparcia w metodzie Społeczności Terapeutycznej jest dla jednostki informacja zwrotna od jej członków oraz idea samopomocy w zdrowieniu, gdzie ważną rolę odgrywają  rówieśnicy, personel, codzienny rytm pracy, spotkania grup, zajęcia rekreacyjne. W tej metodzie jednostka staje się współodpowiedzialna za proces swojej zmiany, równocześnie zmieniając siebie przyczynia się do zmiany innych osób tworzących społeczność. Wspólna filozofia, normy, wartości, zasady i rytuały, chronią zarówno fizyczne, jak i psychologiczne bezpieczeństwo społeczności, co odgrywa niebagatelną rolę w procesie zdrowienia.

Istota oddziaływań społeczności terapeutycznej

Uczenie się nowych zachowań, zmiana stylu życia, przyjęcie nowej tożsamości następuje stopniowo poprzez uczestniczenie pacjenta w różnych rolach społecznych (gospodarz domu, kierownik pracy, szef służby ochrony ośrodka, szef kuchni).

Zdrowienie zależy nie tylko od tego, czego nauczy się jednostka, ale również od tego w jaki sposób, z kim i gdzie nabywa nowe umiejętności.

Dlatego zmiana stylu życia powinna odbywać się w środowisku społecznym, ponieważ negatywne wzory zachowań nie zostały nabyte w izolacji i nie mogą być w izolacji zmienione.

W Polsce  społeczność terapeutyczna jest dominującym podejściem stosowanym w polskim systemie pomocy osobom uzależnionym od narkotyków.

Literatura dodatkowa:

- Bogusława Bukowska, Piotr Jabłoński, Społeczność terapeutyczna jako metoda leczenia osób uzależnionych od środków psychoaktywnych

- Bogusława Bukowska, Integracja leczenia substytucyjnego i modelu społeczności terapeutycznych – nowe wyzwania i szanse, Serwis Informacyjny. Narkomania nr 3 (47) 2009

- George de Leon, Społeczność terapeutyczna. Teoria, model, metoda, Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii, 2003

- Martien Kooyman, Społeczność terapeutyczna dla uzależnionych, Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii, 2002