Na koniec 2013 roku mamy ich 171 – co stanowi 18% wszystkich osób posiadających certyfikat specjalisty terapii uzależnień. Wśród nich 104 osoby dołączyły do ewidencji w roku 2012, pozostali zostali wpisani w roku 2013. Należy podkreślić, że w większości województw udało się osiągnąć stuprocentowy wskaźnik dotyczący zabezpieczenia każdego sądu rejonowego przez choć jednego specjalistę. W trzech województwach ponad 80% sądów ma zadeklarowanych specjalistów, którzy zobowiązali się działać na ich zlecenie. Jedynie w województwie podkarpackim współczynnik ten jest wyjątkowo niski i nie przekracza 50%.
Wydaje się, że dwa lata funkcjonowania ewidencji pozwoliło na osiągnięcie w większości przypadków satysfakcjonującej komunikacji pomiędzy specjalistami terapii uzależnień oraz przedstawicielami wymiaru sprawiedliwości. Udało się również wypracować standardy współpracy dotyczące szczegółowych kwestii stosowania przepisów w praktyce pomiędzy obiema stronami zaangażowanymi w proces zbierania danych.
W celu sprawdzenia w jakim stopniu sądy i prokuratury z poszczególnych województw korzystają z możliwości, jakie daje Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 5 stycznia 2012 r., Krajowe Biuro przeprowadziło badanie wśród specjalistów znajdujących się w ewidencji. Zapytano ich o liczbę wywiadów przeprowadzonych w roku 2012 i 2013 z osobami oskarżonymi (bądź podejrzanymi) na zlecenie sądów lub prokuratur. W badaniu wzięły udział 124 osoby (72% wszystkich specjalistów z ewidencji). Z przesłanych informacji wynika, że w 2012 roku organy wymiaru sprawiedliwości zleciły zebranie informacji na temat 974 przypadków, a w 2013 roku takich przypadków było już 1 224.
Mapa przedstawia, jak liczby te rozkładają się na poszczególne województwa.
Z zaprezentowanych danych wynika, że województwa, które wyróżniają się na tle innych pod względem częstotliwości stosowania przepisów zawartych w Rozporządzeniu – to pomorskie, małopolskie, śląskie, mazowieckie, zachodniopomorskie oraz lubuskie. W każdym z nich przynajmniej w jednym roku wydano ponad 100 rozporządzeń. Województwami, które w najmniejszym stopniu korzystają z tego instrumentu prawnego są: województwa warmińsko-mazurskie, podkarpackie oraz opolskie – w żadnym z nich liczba przeprowadzonych z oskarżonymi wywiadów nie przekroczyła pięciu. Połowa z biorących udział w badaniu specjalistów w każdym roku funkcjonowania ewidencji przeprowadziła co najwyżej dwa wywiady, w przypadku pozostałych specjalistów liczba ta wahała się od trzech do nawet 100 diagnoz w ciągu roku.
Należy pamiętać, że powyższe statystyki pochodzą od trzech czwartych zarejestrowanych w ewidencji specjalistów. Trudno jednak przypuszczać, aby proporcje zmieniły się, gdyby zostały zebrane od wszystkich osób. Niepokojące są szczególnie dane pochodzące z województw podkarpackiego, opolskiego i warmińsko-mazurskiego. Wynika z nich, że tamtejsze sądy i prokuratury w niewielkim stopniu posiłkują się zaproponowanym narzędziem prawnym przy sprawach karnych z udziałem osób, co do których istnieje podejrzenie, że mogą zażywać narkotyki. Podczas spotkania specjalistów z ewidencji, które odbyło się we wrześniu 2013 roku, próbowano wypracować propozycje rozwiązania tego problemu. Pojawiły się takie pomysły jak: zorganizowanie lokalnych spotkań z przedstawicielami wymiaru sprawiedliwości, w celu zwiększenia świadomości prawnej lub też zorganizowanie przez Krajowe Biuro kampanii społecznej skierowanej do osób oskarżonych. Miałaby ona na celu uświadamianie im ich praw i zachęcenie do dbania o ich egzekwowanie.
Informacje na temat ewidencji specjalistów można znaleźć na stronie internetowej Krajowego Biura w zakładce KBPN/Certyfikacja/Ewidencja specjalistów. Zachęcamy do lektury zamieszczonych tam treści zarówno specjalistów, którzy już figurują w ewidencji, gdyż znajdą oni tam wiele przydatnych praktycznych wskazówek odnośnie stosowania przepisów rozporządzenia, jak i tych, którzy chcieliby dopiero rozpocząć współpracę z wymiarem sprawiedliwości – zamieszczone zostały tam wszelkie instrukcje dotyczące formalnej strony związanej z wpisaniem do ewidencji.
Dorota Wieczorek, Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii, dorota.wieczorek@kbpn.gov.pl
